هوراند یکی از شهرستانهای استان آذربایجان شرقی به مرکزیت شهر هوراند است که به عنوان بیست و یکمین شهرستان استان در مرداد ماه ۱۳۹۲ معرفی شد.
بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ١٣٩٠ کل جمعیت شهرستان هوراند ۲۲۶۰۰ نفر بوده است که از این تعداد حدود ١٠٠٠٠ نفر جمعیت ساکن در روستاها و حدود ٨٠٠٠ نفر عشایر کوچ نشین و حدود ٤٥٠٠ نفر ساکن در شهر هوراند هستند. تعداد خانوارهای شهری این شهرستان بالغ یر ۱۶۰۰ خانوار می باشد.
وجه تسمیه
درمورد ریشه واژه هوراند عقاید مختلفی وجود دارد گروهی آن را فارسی و گروهی نیز واژه‌ای ترکی میدانند. بسیاری از محققان نامهای زیر را از یک ریشه میدانند : اهر - هوری بره - هووای - هوراند - هریس - هومای - هورمان - و ...
برخی نام هوراند را برگرفته از نام قوم هوری میدانند، هوری‌ها یا خوری‌ها مردم باستانی آسیای صغیر و شرق و غرب میانرودان شمالی و سوریه بودند، که (تقریباً ۲۵۰۰ ق.م.) از کوههای جنوب دریای خزر به سرزمین بین هیتیان و آشور، شرق دجله و منطقه کوهسار زاگرس و از آنجا آنها در مناطق بین‌النهرین شمالی و سوریه و حتی ساحل مدیترانه پخش شدند. برخی نیز معتقدند واژهٔ هوراند، از واژهٔ فارسی اهوراوند ساخته شده که در طول سالیان دراز به هوراند تبدیل شده‌است. گفته می‌شود که معنی واژهٔ اهوراوند، خدای زیبایی‌ها است که شاید به‌دلیل زیبایی کم‌نظیر این شهر، به این نام خوانده شده‌است.
فرهنگ
زبان رایج اهالی این منطقه ترکی ترکی آذربایجانی بوده و در بعضی از نقاط لهجه‌های تاتی و هرزندی نیز وجود دارد. مذهب اهالی این شهرستان شیعه اثنی عشری میباشد. بر خلاف آنچه به نظر می‌رسد مدم این شهر دارای سطح نسبی سواد بالایی هستند که نمونه آن دیپلمه بودن اکثریت قریب به اتفاق دختران شهر است، این شهر با دارا بودن دانشگاه رو به سوی توسعه علمی و فرهنگی نیز می‌رود.
جغرافیا
شهر هوراند در ۴۷ درجه و۳۷ دقیقه طول شرقی و ۳۸ درجه و ۸ دقیقه عرض شمالی قرار گرفته‌است و ارتفاع آن از ۱۰۲۴ متر در مرتفعترین نقاط شهر تا ۸۶۰ متر در نقاط پست شهر متغیر است. استان آذربایجان شرقی دارای وسعت ۴۵۰ هزار کیلومتر مربع است که از این میزان ۱۸۸ هزار هکتار آن پوشیده از جنگل است. از ۱۸۸ هزار هکتار جنگل، ۱۶۴ هزار هکتار آن جنگل‌های بکر قره داغ یا ارسباران شامل مناطق اهر ، هوراند، کلیبر و خدآفرین است. همچنین ۱۳ هکتار از جنگل‌های منطقه قره داغ یا ارسباران در شهرستان هوراند واقع شده‌است. منطقه هوراند شامل کوههای بلند و درختان گوناگون است که نگاه هر بیننده‌ای را مجذوب و حیران خویش می‌سازد و همچنین زیستگاه جانورانی است که گاهی از نظر تنوع در جهان بی نظیر می‌باشند . از جمله ، خرس قهوه‌ای، خوک وحشی، روباه، شغال، گرگ، سیاه گوش و.... ،و پرندگانی از قبیل :کبک، کبک چیل، جی جاق، کلاغ نوک قرمز و پرندگان شکاری چون عقاب طلایی، شاهین و ... همچنین از لحظ پوشش گیاهی دارای گونه‌های مختلف گیاهی و درختی منحصر به فرد سرخدار، ممرز، بلوط ، فندق، گردو و سماق و ... میباشد. آب و هوای این منطقه معتدل کوهستانی است که در زمستان با یخبندان‌های کوتاه مدت و هوایی خنک و مطلوب و تابستانهایی نسبتاً گرم و نسیمهای خنک و روح نواز همراه است.
تقسیمات کشوری
شهرستان اهر همزمان با بخش هوراند در سال ۱۳۲۳ تأسیس شد و براساس آخرین تقسیمات کشوری سال ٩٠ نیز، این شهرستان از ۲ بخش مرکزی و هوراند تشکیل یافته بود. سابقه بخشداری این شهر به بیش از ۵۵ سال می‌رسد.
در دوم مرداد ماه سال ٩٢ شمسی، بیش از ١٢ هزار نفر از اهالی منطقه هوراند، به همراه هیتی بلند مرتبه از وزارت کشور و استاندار وقت استان و برخی از اعضای بلند مرتبه دولتی استان، طی بخشنامه وزارت کشور وقت جشن تاسیس فرمانداری و ارتقای بخش هوراند به شهرستان هوراند را برگزار نمودند. در این مراسم، بیگی، استاندار دولت دهم، ضمن اعلام خبر و تبریک ارتقای شهرستان هوراند، نوید افزایش سرعت رشد و بیشتر شدن اعتبارات دولتی را جهت توسعه و عمران منطقه به اهالی اعلام نمود.
فرماندار فعلی شهرستان هوراند، زین العابدین مردانیان ، دارای سوابق مدیریتی فراوان در حوزه وزارت کشور می باشد. پس از قریب به دو سال اولین بخشدار بخش مرکزی،امیرعباس سلطانپور، از اصلاح طلبان جوان شاغل در فرمانداری مرند معرفی گردید و طی سفر ریس جمهور وقت، حسن روحانی به استان در اردیبهشت ٩٤ قول تشکیل بخش داری بخش آغبراز نیز به مردم و مسئولین داده شد.
شهردارهوراند احمد مهدی زاده، نماینده شهرستان مشترک با کلیبر و خدافرین قلی اله قلی زاده(رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس) و رئیس آموزش و پرورش شهر اکبر عبداللهی و رئیس دانشگاه آزاد پوروطن می باشد. در این شهر سایر نهاد های دولتی من جمله اداره منابع طبیعی و جنگلبانی، اداره حفظ نباتات، جهادکشاورزی، آب و فاضلاب ، آب منطقه ای، برق ، گاز ، ثبت احوال ، کمیته امداد، بهزیستی، درمانگاه، کلینیک، اورژانس، بانکهای ملی، کشاورزی و مسکن و... دایر می باشد.
بخش های هوراند
شهرستان هوراند متشکل از ٢ بخش است. بخش مرکزی، به مرکزیت شهر هوراند و بخش چهاردانگه به مرکزیت روستای آغبراز(آق براز)
دهستانهای هوراند
شهرستان هوراند متشکل از ۳ دهستان است. دهستان دودانگه به مرکزیت شهر هوراند، دهستان چهاردانگه به مرکزیت روستای آق‌براز و دهستان دیکله به مرکزیت روستای مجیدآباد در تابعیت بخش هوراند قرار دارند.